فرارو- نتیجه مطالعه که اخیرا توسط تیمی از دانشگاه تگزاس در آستین، دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا و دانشگاه تسینگ هوا در مجله تغییرات اقلیمی منتشر شده است نشان می دهد که انتظار می رود ذخایر آب زمینی (TWS) در فلات چینگ های – تبت در چین تا سال ۲۰۶۰ کاهش قابل مشاهده است. توجه داشته باشید. این مطالعه هفت سیستم حوضه رودخانه آمودریا، سند، گنگ-براهماپوترا، سالوین – مکونگ، یانگ تسه و زرد را تجزیه و تحلیل قرار داد و نشان داد که فلات چینگ‌های – تبت که به عنوان «برج آب» یا «بام جهان آسیا» است. «منظور می‌شود به دلیل تغییرات آب و هوایی در خطر تهدید قرار دارد.
به گزارش فرارو به نقل از دیپلومات، از آنجایی که ذوب یخچالهای فلات طبیعی چینگ‌ها و چشمه‌های کوهستانی منبع قابل توجهی از آب از چین به بسیاری از کشورهای پایین دست آسیا را فراهم می‌کند، نتیجه این مطالعه می‌دهد که تأثیرات تغییرات آب و هوایی ناامنی آبی در آسیا را می‌کند.
در حالی که چالش‌های آبی در آسیا تا حدی به دلیل مدیریت ضعیف آب است. با این وجود، به دلیل دلیل با فشارهای دیگر بدتر می‌شود از جمله این فشارها می‌توان به عواملی چون رشد سریع جمعیت، شهرنشینی، استفاده از فزاینده آب، اختلافات بالا دست – پایین دست و تنش‌های ژئوپولیتیکی بر سر منابع آب اشاره کرد.
برای جلوگیری از نگرانی‌های بیش‌تر در مورد ناامنی آب و ترس از «جنگ آب» یا بحران آبی دولت‌های آسیایی باید با مدیریت منابع آب خود را در قبال امنیت آب بازنگری قرار دهند.
تغییر اقلیم
در دهه‌های اخیر، تغییرات آب و هوا باعث کاهش شدید ذخایر آب زمینی (آب‌های سطحی و زیرسطحی) می‌شود که در تعیین میزان دسترسی به آب هستند. ذخیره آب تحت تأثیر تغییرات آب و هوایی (مانند رویدادهای شدید آب و هوایی ناشی از تغییرات آب و هوایی) است و با افزایش سطح جهانی آب در ارتباط می‌باشد.
به نوشته نویسندگان مقاله منتشر شده در نشریه نیچر، حجم ذخایر آب زمینی از دست رفته سالانه ۱۵.۸ گیگاتن در برخی از بخش‌های فلات تبت (خانه هیمالیا بلندترین رشته کوه جهان) بوده است. این منطقه با ویژگی هایی چون افزایش زیاد، فرآیندهای پیرامون یخچالی و آب و هوای خشک و سرد قره های مشخص می شود. بر اساس این اطلاعات، نویسندگان مقاله پیش بینی می‌کنند که انتشار کربن به میزان متوسط تا سال ۲۰۵۰ میلادی را تحت تاثیر قرار دهند.
در حالی که کل آب در پایین دست برخی از حوضه های رودخانه (گنگ – براهماپوترا، سالوین -مکونگ و یانگ تسه) را می‌توان با استفاده از عوامل دیگری که این مورد را برای حوضه‌های رودخانه آمودریا و سِند صادق است، انجام داد. این تحقیق نشان داد که حوضه آمودریا که از کوه‌های پامیر سرچشمه می‌گیرد و آب افغانستان و آسیای مرکزی را تامین می‌کند باعث کاهش ۱۱۹ درصدی تامین آب خواهد شد. به طور مشابه، حوضه سندی که از فلات چینگ‌ها – تبت سرچشمه می‌گیرد و آب شمال هند و پاکستان را تامین می‌کند پیش بینی می‌شود که با کاهش ۷۹ درصدی توان اطمینان آب خواهد شد.
این مقاله به نتایج پژوهش‌های رو به رشدی اشاره می‌کند که بر نگرانی‌های جهانی مرتبط با ناامنی آبی به ویژه در آسیا تاکید می‌کند. درخواستی جهانی برای آب شیرین در حال افزایش است در حالی که نامشخص تر می شود. در حال حاضر، آنها حاکی از هر سه نفر در سراسر جهان، یک نفر یعنی بیش از یک نفر به آب آشامیدنی سالم دسترسی ندارند. علاوه بر این، 2.2 میلیارد نفر در سراسر جهان از مدیریت خدمات ایمن آب آشامیدنی رسیدگی می کنند.
بر اساس گزارش سازمان ملل، نیمی از کشورهای جهان تا سال ۲۰۲۵ میلادی با وقوع آب یا بحران مواجه خواهد شد. تا آن زمان، نزدیک به 1.8 نفر از افراد در مناطقی با وضعیت مطلق آب زندگی می کنند که دو سوم جمعیت جهان ممکن است با شرایط تنش آبی مواجه شوند. علاوه بر این، تا سال ۲۰۵۰ میلادی ۷۵ درصد از جمعیت جهان ممکن است تحت تاثیر آب قرار بگیرند. برای مثال، سازمان ملل تخمین می‌زند که بین ۴.۸ تا ۵.۷ میلیارد نفر تا سال ۲۰۵۰ میلادی دست کم یک ماه در سال در مناطقی با آب زندگی خواهند کرد.
چالش های مربوط به آب به طور خاص در آسیا شدید است. در حالی که آسیا بیش از ۵۰ درصد از جمعیت جهان را در خود جای داده به غیر از قطب جنوب، نسبت به سایر قره‌ها آب شیرین کمتری (۳۹۲۰ متر مکعب برای هر نفر در سال) دارد.
در مورد فلات چینگ‌های – تبت، این منطقه دارای منابع آبی فراوان با نرخ بهره برداری پایین است. به عنوان سرچشمه ۱۰ سیستم رودخانه‌ای بزرگ که حوضه رودخانه‌ها را در آسیا بر می‌کند بیش از ۱.۳۵ میلیون نفر است، یعنی در حدود ۲۰ درصد از جمعیت جهان، رودخانه‌هایی که از فلات چینگ‌ها – تبت چین سرچشمه می‌گیرند. با این وجود، فلات چینگ‌های – تبت به طور قابل توجهی تحت تأثیر تأثیر آب و هوایی قرار گرفته است. این شامل میزان میانگین سالانه هوا به 0.32 درجه سانتی‌گراد در هر دهه در سال‌های ۱۹۶۱ تا ۲۰۱۷ میلادی و کاهش قابل توجه آب‌های زیرزمینی است. با توجه به کاهش توجه به اندازه یخچالهای طبیعی منطقه این وضعیت کاهش می یابد آب زمینی را حتی نگران کننده می‌سازد.
در عین، آسیا با چالش‌های قابل توجه از فشارهای حال حاضر است. نزدیک به دو سوم رشد جمعیت جهان در آسیا رخ می دهد: پیش بینی می شود جمعیت این قره تا سال ۲۰۵۰ به ۵.۲۶ نفر افزایش می یابد. در حالی که جمعیت روستایی در آسیا از هم اکنون تا سال ۲۰۲۵ تقریباً یکسان خواهد بود جمعیت شهری ۶۰ درصد افزایش می‌یابد. با توجه به چنین نرخ سریع رشد جمعیت و شهرنشینی‌های همراه با استفاده از آب این امر ناگزیر را بر منابع آبی آسیا وارد می کند.
ژئوپولیتیک آب
چین که به عنوان «ابر قدرت بالادست» از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین رودخانه‌های آسیا و هژمون آبی منطقه تبدیل می‌شود، می‌تواند سیاست مستقلی برای رودخانه‌های فرامرزی باشد و همین موضوع مسائل امنیتی مرتبط با آب را پیچیده‌تر می‌سازد. در مدیریت منابع فراملی تحت تأثیر روابط خارجی بسیار آب‌تر با کشورهای مختلف قرار می‌گیرند.
با توجه به بی اعتمادی چین به حل‌های چند جانبه برای حل و فصل خود اختلافات بین‌المللی، پکن قرارداد تقسیم آبی با همسایگان یا یک معاهده بین‌المللی آب برون مرزی را امضا کرد که همین موضوع باعث نگرانی در منطقه پایین دستی نسبت به احتمال درگیری می‌شود. بر سر دسترسی و کنترل آب مشترک شده است.
آن چه موضوعی را پیچیده‌تر می‌سازد، همان اصلی چین را به چالش‌های آب از طریق روش‌های مهندسی می‌پردازد که با ساخت زیرساخت‌های آبی بزرگ مانند سدهای آبی برق، این موضوع را نشان می‌دهد. سدهای برق آبی با تأثیر بر رودخانه به منطقه پایین دست می‌تواند تأثیر زیادی بر روی آب داشته باشد. چین به عنوان بخشی از طرح کمربند و جاده سدهای بسیاری بر روی رودخانه‌های فراملی بزرگ هم در قلمرو چین و هم در پایین دست احداث شده است.
با این وجود، فعالیت‌های سدسازی چین در سرچشمه‌های رودخانه‌های فرامرزی مختلف از رودخانه‌های بزرگ بین‌المللی مانند برهماپوترا، مکونگ و سالوین نگرانی‌های قابل توجه همراه با آسیب‌های اکولوژیکی، اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی در مناطق پایین دست ایجاد شده است. این فشار بیش از حد بر منطقه‌ای وارد می‌کند که در حال حاضر تحت تنش آبی قرار دارد.
برای مثال، مرکز استیمسون در گزارشی در سال ۲۰۲۰ میلادی مدیریت سد چین در حوضه بالای مکونگ را به تغییرات قابل توجهی در سطح آب در پایین دست مرتبط ساخت. بر اساس این گزارش، سدهای برق آبی به حدی آب را در خود نگه می دارند که از افزایش سالانه موسمی سطح رودخانه در چیانگ ساین در تایلند در سال 2019 جلوگیری کردند. این وضعیت برای اولین بار از زمان ثبت‌های تاریخ معاصر رخ داده بود.
بنابراین، افزایش سدهای برق آبی تنش در چین و کشورهای مختلف پایین دستی را افزایش داد. منطقه پایین دست به طور فزاینده‌ای نگران خطر بالقوه چین است که از سدهای برق آبی استفاده می‌کند تا همسایگان خود را بدون تامین آب کافی رها کند یا در صورت اختلاف یا درگیری «بستن شیر آب» به پایین دست را به عنوان یک گزینه انتخاب کند. پاسخ به چنین تهدیدهای فزاینده و تهدید در سدی از سوی ابر سد 6 گیگاواتی چین، هندوستان اعلام کرده است که در حال بررسی برق آبی ۱۰ گیگای خود را در یک دورافتاده شرقی است.
در عین حال، پیشنهادهای مختلف پروژه‌های بین حوضه‌ای باعث می‌شود که صدای درآمدن خطر در منطقه پایین دست شود. یکی از پیشنهادات، پروژه‌های با هدف منحرف کردن سالانه 6 میلیون متر مکعب از نظر رودخانه‌های اصلی فلات چینگ‌های -تبت از محیط زیست محیطی به سین کیانگ و سایر بخش‌های شمال غربی چین است. این پروژه در اجرای سه رودخانه فراملی (مکونگ، سالوین و برهماپوترا) را تحت تاثیر قرار خواهد داد. پژوهشگران چینی معتقدند که منابع آبی از فلات چینگ‌ها – تبت علیرغم از دهه ۱۹۶۰ میلادی به این سو ممکن است مشوقی برای توسعه منطقه‌ای شمال غربی چین باشد.
برای منطقه پایین دست، به ویژه هند و ویتنام پیشنهاد پروژه‌های بیش‌تری در مورد آب و رقابت بالقوه رو به رشد بین منطقه پایین دست برای دسترسی و کنترل منابع ایجاد آب است.
آیا “جنگ آب” در دستور کار است؟
گمانه زنی‌های بسیاری در مورد احتمال جنگهای آبی وجود دارد که تا حدی توسط رسانه‌ها و رسانه‌ها مطرح می‌شوند. سیاستمداران مختلف و مقامات بلندپایه سازمان‌های بین‌المللی پیشرو از جمله «بان کی مون» و «پطرس غالی» دبیران کل اسبق سازمان ملل درباره ارتباط میان آب و درگیری اظهاراتی را در مورد شبح قریب الوقوع جنگهای آبی در طول سالیان گذشته. مطرح کرده اند.
اندیشکده‌ها و سازمان‌های غیر انتفاعی نیز خطرات مرتبط با بحران‌های آبی مانند بی ثباتی سیاسی و اجتماعی – اقتصادی به ویژه در مورد حوضه‌های آب فرامرزی را شناسایی کرده‌اند. در سال ۲۰۱۵ میلادی دهمین گزارش گزارش از مجمع جهانی اقتصاد (WEF) بحران آب را در رتبه اول در میان خطرات جهانی قرار داد.
به تازگی یک گزارش طبقه بندی نشده از شورای اطلاعات ملی ایالات متحده آمریکا (NIC) در ژوئیه ۲۰۲۰ میلادی به بررسی امنیت جهانی آب در ۳۰ سال آینده پرداخت. در آن گزارش خاطر نشان شد که بدون آب کافی کشور‌ها در اجتماعی – اقتصادی، سیاسی و سلامت عمومی و همچنین تولید ناخالص داخلی با روندی نزولی ممکن است که با تأثیرات تغییرات آب و هوای بدتر می‌شود. در آن گزارش هم چنین پیش بینی شده است که «همکاری برای مدیریت منابع آب در حال تغییر احتمالاً در و بین دولت ها» در آسیا و خطر می‌شود.
علیرغم آن که این وضعیت ممکن است بسیار نگران کننده است به نظر می رسد روایت “جنگهای آب” نیز رد شده است. چهره های مختلف دانشگاهی اشاره کرده اند که به آب اصلی دلیل اصلی جنگ نیست. سایر دانشگاهیان اشاره کرده اند که نزاع بر سر آب می‌تواند در انواع مختلف از نظر شدت و خطر در کنار اشکال مختلف وجود داشته باشد.
در شرایطی، کشور‌ها باید در چنین شرایطی برای امنیت آب نظر خود نیاز به افزایش آب را داشته باشند و از نگرانی‌های بیش‌تر در مورد بحران‌های آبی جلوگیری کنند. به طور خاص، دولت‌ها باید بدانند که بهبود شیوه‌های مدیریت آب نه تنها برای کاهش مصرف آب برای بهبود کیفیت آب است. مناطق پایین دستی ممکن است که پروژه‌های هیدرولیک را اجرا کنند، اما باید از منابع تأمین آب استفاده شود (مانند تصفیه شده و نمک زدایی) را برای مصارف غیر آشامیدنی و آشامیدنی نیز در نظر بگیرند. هم چنین، آنها می توانند فناوری هوشمند را اجرا کنند، شیوه های مدیریت مدیریت آب (مانند کنتورهای و سایر موارد) و بهبود دسترسی به منابع مالی همراه با راه حل های مبتنی بر طبیعت را در نظر بگیرید.
چالش‌های مربوط به آب در آسیا در دهه‌های آینده افزایش خواهد یافت. همان گونه که نتیجه مطالعه‌های تازه در نشریه نیچر می‌دهد انتظار می‌رود ذخایر آب زمینی را نشان دهد به کاهش خود ادامه می‌دهد به ویژه برای حوضه رودخانه آمودریا و سندی که دومی (سند) از فلات چینگ‌های – تبت آغاز می‌شود. چالش‌های ناشی از ناامنی آبی و مدیریت ضعیف آب در آسیا نیز به تأثیرات تغییرات آب و هوایی بدتر خواهد شد. برای منطقه پایین دست این چالش دیگری به نگرانی‌های موجود در مورد مدیریت آب و در بودن آب می‌کند که با دستور کار سدسازی چین بدتر شده است.
در حالی که روایت “جنگهای آب” ممکن است بدون شواهد تاریخی باشد غیرقابل انکار است که نگرانی‌های مرتبط با رشد سریع جمعیت و شهرنشینی همراه با استفاده از رو به رشد برای آب مدیریت ضعیف در کشور‌ها را به چالش می‌کشد. تأثیرات تغییرات آب و هوایی این نگرانی‌های مهم را می‌توان انجام داد و در چنین شرایطی، نمی‌توان «جنگ آب» یا «بحران آب» را رد کرد و گزینه‌های نامحتمل در نظر گرفت. برای جلوگیری از چالش‌های اضافی آب و تضمین امنیت آبی کشور‌ها باید مدیریت آب را در کنار اجرای روش‌های مدیریت استفاده از آب بهبود بخشید.
